در یکی از برنامه ها ی نوروزی امسال صدا و سیمای جمهوری اسلامی باز هم مسعود دهنمکی و برخی دست اندرکاران سینمای دهنمکی از جمله محمدرضا شریفی نیا جزء مدعوین برنامه بودند. تکرار حضور این دو چهره در برنامه های صدا و سیما و استناد آنها به فروش بالای چندگانه ی اخراجیها در توجیه ارزش و جایگاه این فیلمها و به عبارتی سینمای دهنمکی این پرسش را یکبار دیگر در ذهن ایجاد می کند که آیا واقعا دهنمکی و فیلمهای پرفروش اخراجیها را باید در زمره ی فیلمهای مطرح و برتر سینمای ایران به حساب آورد؟ دهنمکی و شریفی نیا همچنین علاوه بر فروش بالای این فیلمها دخیل بودن چهره های شناخته شده ی سینمای ایران در ساخت این فیلمها را سندی بر جنبه های قوی فیلمنامه نویسی و تکنیکی تولید این فیلمها بر میشمرند.(1) در نقد این فیلمها و ضعف محتوا و مشکلات تکنیکی ساخت آنها مطالب خوبی در فضای مجازی در دسترس هست. آش آنقدر شور شده بود که حتا در خود صدا و سیما نیز برنامه هایی در نقد محتوای سخیف اخراجیها نمایش داده شد.  اما هدف از نگاشتن این سطور به طور مختصر نگاهی دوباره به شرایط پیرامونی ساخت این فیلمها و ارائه ی آنها و مقایسه ای اجمالی با امکانات و شرایط دیگر فیلمسازان ایران است. دریافت بودجه ها و امتیازات دولتی کلان برای ساخت این فیلمها، تبلیغات گسترده از رسانه ی ملی برای این فیلمها و در زمان اکران آنها مثل حضور عوامل ساخت این فیلمها در برنامه های تحویل سال و نوروزی تلویزیون و همچنین شمار تعداد سالن های نمایشی که به این فیلمها اختصاص می یابد خود گویای مطلب است. نگاهی به اکرانهای نوروزی امسال به روشنی توضیح می دهد که چگونه در شرایطی که صنعت سینما در ایران به چنین ورشکستگی رسیده است که عدم اشتیاق مردم برای تماشای فیلم در سالنهای سینما سبب شده است که برخی سخن از جایگزین شدن سینما با تلویزیون در ایران و از بین رفتن فرهنگ رفتن به سینما و تماشای فیلمها بر روی پرده ی سینما را به زبان می آورند. مثلا در حالیکه اکران فیلم "عشق" ساخته ی هانکه و اثر برگزیده ی جشنواره سینمایی کن به عنوان تنها اکران فیلم غیر ایرانی در نوروز امسال با توجیه حمایت از تولیدات داخلی لغو شد و نیز اکران "آقای الف" که آنرا نخستین تجربه ی سنمایی سه بعدی در ایران می خوانند به دلیل نبود امکانات سه بعدی در سالنهای سینمای کشور لغو شد، "رسوایی" دهنمکی با در اختیار داشتن هشتاد سالن اکران در کشور تا پایان نوروز پیشتاز فروش می شود!(2)

در شرایطی که خانه ی سینما تعطیل شده است، فیلمسازان برجسته و صاحب نام ایران در دنیا همچون بهرام بیضایی (کارگردان فیلمهای "چریکه ی تارا" و "یزدگرد" و امیر نادری (کارگردان فیلمهای "تنگسیر" و " دونده") به غربت رفته اند و عطای فیلمسازی در ایران را به لقایش بخشیده اند یا همچون ناصر تقوایی از شرّ سانسور و ممیزی اعلام می کند که تا روزیکه قرار باشد برای فیلم ساختن از کسی اجازه بگیرد فیلمی نخواهد ساخت، و آنوقت در بین دیگرانی هم که مانده اند و فیلم هایی هم می سازند امکانات و حمایتهای دولتی به چنان شکل نابرابری توزیع می شود، آیا باز هم می توان فروش بالای فیلمهای دهنمکی در گیشه ها را سندی بر استقبال و حمایت بالای مردمی از این نوع سینما به حساب آورد؟ آیا این به راستی کودتایی خاموش علیه سینما در ایران نیست؟ کودتایی که هدف آن محدود کردن و حذف سینماگران توانا و صاحب اندیشه و تکنیک اما در بسیاری موارد ناهمسو با سیاستهای حکومت و در عوض آن حمایت و پروراندن سینما و سینماگرانی همسو و به عبارت بهتر پیرو از سیاستهای حکومت است ولو اینکه این افراد فقر اندیشه و فقدان دانش فیلمسازی و سینماییشان اظهر من الشمس باشد؟ در زمانیکه حکومتی مذهبی در ایران بر سر کار است این نوع برخورد با سینما را می توان به راستی گناهی کبیره در حق هنر سینما تلقی کرد چراکه نتیجه ی آن چیزی جز سکانسهای سخیفی چون جابجا گرفتن باد معده ی طرف با گاز شیمیایی در فیلم اخراجیها نخواهد بود. نه، مسعود دهنمکی نمی تواند ژست فیلمسازی مستقل را بگیرد و نمی تواند این مذخرفات را تحت عنوان سینمای دفاع مقدس به مردم قالب کند. فروش در گیشه هیچگاه دلیلی بر کیفیت بالای فیلمی نبوده است. در پیش از انقلاب در ایران هم فیلمهایی که صحنه های عریانی و سکسی بیشتری داشتند به فروش بالایی در گیشه ها می رسیدند. درست است که در جمهوری اسلامی بسیاری ره صد ساله را یک شبه می پیمایند و با گرفتن رانتهای دولتی روزنامه نگار می شوند، فیلمساز می شوند، و ظاهرا در قدم بعدی می خواهند نویسنده بشوند(3) اما این افراد نمی مانند و آثارشان ماندگار نخواهد شد.

1. "حاتمی کیا پدرگونه رفتار کرد" در ایسنا.

2. "فروش رسوایی به یک . نیم میلیارد تومان رسید در شبکه ی خبر.

3. اظهارات دهنمکی در خصوص برنامه ریزی برای فعالیتهای آینده اش، ر.ک لینک بالا در ایسنا.

نگاهی به زندگینامه ی مسعود دهنمکی در دانشنامه ی ویکی پدیا.           

                                  نمایی از فیلم "دونده"ساخته ی امیر نادری.

                         نماهایی از فیلم "تنگسیر" ساخته ی امیر نادری.